Bedrijfsrevisor en de wettelijke occasionele opdrachten : Algemeen

Naast de audit van de jaarrekening heeft de wetgever de bedrijfsrevisor ook nog een aantal andere wettelijke opdrachten toevertrouwd in functie van belangrijke gebeurtenissen in het leven van een onderneming.

Wanneer de ondernemingen zich in één van de volgende situaties bevinden, zijn ze doorgaans wettelijk verplicht om een bedrijfsrevisor in te schakelen:

• Inbrengen in natura en quasi-inbrengen

• Fusies – splitsingen

• Omzettingen

• Ontbindingen

• Vereffening van een vennootschap

• Nettoactieftest en de liquidatietest

• Gedwongen verkoop van aandelen

• Wijzigingen van het doel van de vennootschap

• Wijziging van de rechtsvorm of omzetting

• Gedwongen verkoop van aandelen

• Beperking van het voorkeurrecht

• Uitgiften beneden fractiewaarde

• Enz

Er bestaan ook andere wettelijke opdrachten, onder meer in de financiële sector, betreffende de bestrijding van witwassen van geld en corruptie of inzake milieucontroles.

Wanneer een entiteit een bedrijfsrevisor inschakelt voor dergelijke opdrachten, moet ze de voorwaarden van de opdracht overeenkomen en vastleggen in een “opdrachtbevestiging” of in een andere geschikte vorm van schriftelijke overeenkomst, die de omvang van zijn opdracht in het kader van de van toepassing zijnde wet vaststelt.

De bedrijfsrevisor en de Inbreng in natura

De inbreng in natura betreft een verslag van de commissaris of een bedrijfsrevisor. De commissaris of een bedrijfsrevisor onderzoekt:

• het door het bestuursorgaan gegeven beschrijving van elke inbreng in natura

• de toegepaste waardering

• de daartoe aangewende waarderingsmethoden of, mits motivatie, slechts 1 methode

Het verslag van de commissaris of een bedrijfsrevisor geeft aan:

• of de waarden waartoe deze methoden leiden ten minste overeenkomen

  • met de waarde van de inbreng (voor een Besloten Vennootschap en een coöperatieve vennootschap)

  • met het aantal en de nominale waarde of bij gebrek aan nominale waarde, de fractie waarde van de tegen de inbreng uit te geven aandelen (voor een naamloze vennootschap)

Het verslag van de commissaris of de bedrijfsrevisor vermeldt de werkelijke als tegenprestatie verstrekte vergoeding. 

Deze verslaggeving van de inbreng in natura geldt bij de oprichting van een vennootschap als bij bestaande vennootschappen in de wettelijke vorm van een besloten vennootschap, een coöperatieve vennootschap en een naamloze vennootschap. 

De regeling is echter niet van toepassing in volgende gevallen:

• bij aankopen van geldmarktinstrumenten ter beurze, indien er geen uitzonderlijke omstandigheden zijn.

• bij verkrijging van vermogensbestanddelen die door een bedrijfsrevisor zijn gewaardeerd in het ecnomisch verkeer met een verslag van niet meer dan 6 maanden oud en conform algemeen aanvaarde normen van waardering.

• bij verkrijging van vermogensbestanddelen die afgeleid zijn van de jaarrekening van het vorige boekjaar mits deze door de commissaris of door de met controle belaste persoon werd gecontroleerd en mits deze een verklaring zonder voorbehoud bevat. 

Wat is een “Quasi-inbreng” ?

De quasi-inbreng is enkel mogelijk in een “naamloze vennootschap” en behandelt de verrichting  over elk vermogensbestanddeel dat toebehoort aan een persoon door of namens wie de oprichtingsakte is ondertekend, aan een bestuurder, een lid van een directieraad of een raad van toezicht, of aan een aandeelhouder dat de vennootschap overweegt te verkrijgen binnen twee jaar te rekenen van de verkrijging van de rechtspersoonlijkheid, in voorkomend geval met toepassing van artikel 2:2 , tegen een vergoeding of betaling van ten minste 10 % van het geplaatste kapitaal, maakt de commissaris of, als er geen commissaris is, een door het bestuursorgaan aangewezen bedrijfsrevisor een verslag op.

De regeling is echter niet van toepassing in volgende gevallen:

• bij verkrijging in het gewone bedrijf van de vennootschap en tegen marktconforme voorwaarden

• bij aankopen ter beurze

• bij verkrijging bij een gerechtelijke verkoop

       De regeling is ook niet van toepassing in volgende gevallen:

• bij aankopen van geldmarktinstrumenten ter beurze, indien er geen uitzonderlijke omstandigheden zijn.

• bij verkrijging van vermogensbestanddelen die door een bedrijfsrevisor zijn gewaardeerd in het ecnomisch verkeer met een verslag van niet meer dan 6 maanden oud en conform algemeen aanvaarde normen van waardering.

• bij verkrijging van vermogensbestanddelen die afgeleid zijn van de jaarrekening van het vorige boekjaar mits deze door de commissaris of door de met controle belaste persoon werd gecontroleerd en mits deze een verklaring zonder voorbehoud bevat. 

De bedrijfsrevisor en de fusies en splitsingen

Fusie of splitsing door overneming bij een bestaande vennootschap of bij oprichting is de rechtshandeling waarbij het gehele vermogen van één of meer vennootschappen, zowel de rechten als de verplichtingen, als gevolg van ontbinding zonder vereffening op een andere vennootschap overgaat tegen uitreiking van aandelen in de verkrijgende of nieuwe vennootschap aan de vennoten of aandeelhouders van de ontbonden vennootschap of vennootschappen, eventueel met een opleg in geld die niet meer mag bedragen dan een tiende van de nominale waarde of, bij gebrek aan een nominale waarde, van de fractiewaarde van de uitgereikte aandelen. Bij een splitsing kan de gesplitste vennootschap blijven bestaan met het niet overgedragen vermogensbestanddelen of overgaan op één of meer vennootschappen.  

Indien de verkrijgende of nieuw op te richten vennootschap een vennootschap zonder kapitaal is, wordt met de fractiewaarde gelijkgesteld, de inbrengwaarde, zoals die blijkt uit de jaarrekening, van alle door de vennoten of aandeelhouders toegezegde inbrengen in geld of in natura, met uitzondering van de inbrengen in nijverheid, in voorkomend geval verhoogd met de reserves die op grond van een statutaire bepaling slechts aan de vennoten of aandeelhouders kunnen worden uitgekeerd mits een statutenwijziging, dit alles gedeeld door het aantal aandelen.

Procedure :

1 Fusie- of splitsingvoorstel

De bestuursorganen stellen een fusie of splitsingsvoorstel op. Het fusie- of splitsingsvoorstel moet door elke bij de fusie of splitsing betrokken vennootschap ter griffie van de ondernemingsrechtbank van haar zetel worden neergelegd en bekendgemaakt bij uittreksel. De neerlegging gebeurt uiterlijk zes weken vóór het besluit tot fusie of splitsing door de algemene vergadering. 

2 Schriftelijk verslag van het bestuur

In elke vennootschap stelt het bestuursorgaan een omstandig schriftelijk verslag op waarin het de stand van het vermogen van de te fuseren of splitsen vennootschappen uiteenzet en waarin het tevens, vanuit een juridisch en economisch oogpunt, de wenselijkheid van de fusie, haar voorwaarden, de wijze waarop ze zal gebeuren en haar gevolgen, de methoden waarmee de ruilverhouding van de aandelen is vastgesteld, het betrekkelijk gewicht dat aan deze methoden wordt gehecht, de waardering waartoe elke methode komt, de moeilijkheden die zich eventueel hebben voorgedaan en de voorgestelde ruilverhouding toelicht en verantwoordt.

De bovenstaande paragraaf is niet van toepassing indien alle vennoten of aandeelhouders en houders van andere stemrechtverlenende effecten in elke bij de fusie of splitsing betrokken vennootschappen hiermee hebben ingestemd of als bij de overnemende vennootschap een verslag van inbreng in natura wordt opgesteld. 

3 Commissaris of bedrijfsrevisor of externe accountant

In elke vennootschap stelt de commissaris, of, wanneer er geen commissaris is, een door het bestuursorgaan aangewezen bedrijfsrevisor of een externe accountant, een schriftelijk verslag over het fusie- of splitsingsvoorstel op en moet inzonderheid verklaren of de ruilverhouding naar zijn mening al dan niet relevant en redelijk is.

Verder geeft deze verklaring aan :

   1° volgens welke methoden de voorgestelde ruilverhouding is vastgesteld;

2° of deze methoden in het gegeven geval passen en tot welke waardering elke gebruikte methode leidt; tevens moet hij een oordeel geven over het betrekkelijke gewicht dat bij de vaststelling van de in aanmerking genomen waarde aan deze methoden is gehecht.

Het verslag vermeldt bovendien, in voorkomend geval, de bijzondere moeilijkheden bij de waardering.

Het voorgaande is niet van toepassing indien alle vennoten of aandeelhouders en houders van andere stemrechtverlenende effecten in elke bij de “fusie” betrokken vennootschap hiermee hebben ingestemd. In dat geval dient er bij de overnemende vennootschap wel een verslag van inbreng in natura te worden opgesteld. 

Wat is een omzetting?

Wat is een omzetting?

Wanneer een vennootschap, opgericht in een van de rechtsvormen genoemd in artikel 1:5, § 2, een andere van die rechtsvormen aanneemt, blijft haar rechtspersoonlijkheid onveranderd voortbestaan in de nieuwe vorm.

Wat is de procedure?

1 Verslag Bestuursorgaan

Het bestuursorgaan maakt een staat van activa en passiva op, die niet meer dan drie maanden vóór de algemene vergadering die over het voorstel tot omzetting moet besluiten is afgesloten. Het bestuursorgaan licht het omzettingsvoorstel toe in een “verslag” dat wordt vermeld in de agenda van de algemene vergadering die het besluit moet nemen. Bij dat verslag wordt de staat van activa en passiva gevoegd.

2 commissaris of bedrijfsrevisor of externe accountant

De commissaris of, als er geen commissaris is, een door het bestuursorgaan of een door de algemene vergadering aangewezen bedrijfsrevisor of externe accountant, brengt over deze staat verslag uit en vermeldt inzonderheid of het netto actief is overgewaardeerd.

Bedrijfsrevisor bij een “ontbindingen” en “vereffeningen”

Wat is een ontbinding en een vereffening?

De vennootschap wordt ontbonden op de volgende wijzen:

  1° door een besluit van de algemene vergadering;

2° van rechtswege ( eg statutaire duur, ...), als gevolg van een door de wet omschreven feit of gebeurtenis;

3° door een gerechtelijke beslissing.

De ontbinding heeft de afsluiting van het boekjaar tot gevolg.

Een vennootschap wordt na “ontbinding” geacht voort te bestaan voor haar “vereffening” tot aan de sluiting daarvan. 

Gevolgen : 

Alle stukken uitgaande van een ontbonden vennootschap vermelden dat zij in vereffening is.

Een vennootschap in vereffening mag haar naam niet wijzigen.

Een besluit tot verplaatsing van de zetel van een vennootschap in vereffening kan niet worden uitgevoerd dan na homologatie door de rechtbank van de zetel van de vennootschap.

Welke procedure te volgen?

1 Verslag bestuursorgaan

Het bestuursorgaan licht het voorstel tot ontbinding toe in een verslag dat wordt vermeld in de agenda van de algemene vergadering die zich over de ontbinding moet uitspreken. Bij dat verslag wordt een staat van activa en passiva gevoegd, die niet meer dan drie maanden vóór de algemene vergadering die over het voorstel tot ontbinding moet besluiten is afgesloten.

2 Commissaris, bedrijfsrevisor of externe accountant

De commissaris of, als er geen commissaris is, een door het bestuursorgaan aangewezen bedrijfsrevisor of een externe accountant controleert deze staat, brengt daarover verslag uit en vermeldt inzonderheid of daarin een “getrouw beeld” wordt gegeven van de toestand van de vennootschap.

Wat is een onmiddellijke sluiting van de vereffening?

Onverminderd artikel 2:71, zijn een ontbinding en de sluiting van de vereffening in één akte mogelijk met naleving van de volgende voorwaarden:

  1° er wordt geen vereffenaar benoemd;

  2° alle schulden ten aanzien van vennoten of aandeelhouders, of derden zoals vermeld in de staat van activa en passiva bedoeld in artikel 2:71, § 2, tweede lid, zijn terugbetaald of de nodige gelden om die te voldoen werden geconsigneerd.

Gevolg voor de commissarris, bedrijfsrevisor of externe accountant

De commissaris of, als er geen commissaris is, de bedrijfsrevisor of externe accountant die overeenkomstig artikel 2:71, § 2, derde lid, een verslag opmaakt, bevestigt deze betaling of consignatie in de conclusies van zijn verslag. 

De terugbetaling of consignatie is evenwel niet vereist voor wat betreft de schulden aan aandeelhouders, vennoten of derden wiens schuldvordering is opgenomen in de staat van activa en passiva bedoeld in artikel 2:71, § 2, tweede lid, en die schriftelijk hebben bevestigd in te stemmen met de toepassing van dit artikel. De commissaris of, als er geen commissaris is, de bedrijfsrevisor of externe accountant die overeenkomstig artikel 2:71, § 2, derde lid, een verslag opmaakt, bevestigt dit schriftelijk akkoord in de conclusies van zijn verslag.

Bedrijfsrevisor bij uitkeringen en de “netto actief test” 

Netto actief test bij een BV

De algemene vergadering is bevoegd tot bestemming van de winst en tot vaststelling van de uitkeringen.

Geen uitkering mag gebeuren indien het netto actief van de vennootschap negatief is of ten gevolge daarvan negatief zou worden. Indien de vennootschap beschikt over eigen vermogen, conform de laatste goedgekeurde jaarrekening of recente staat van activa en passiva, dat krachtens de wet of de statuten onbeschikbaar is, mag geen uitkering gebeuren indien het netto actief is gedaald of door een uitkering zou dalen tot beneden het bedrag van dit onbeschikbare eigen vermogen. Voor de toepassing van deze bepaling wordt het niet afgeschreven gedeelte van de herwaarderingsmeerwaarden als onbeschikbaar beschouwd.

Definitie “netto actief”

Onder netto actief moet worden verstaan het totaalbedrag van de activa, verminderd met de voorzieningen, de schulden en, behoudens in uitzonderlijke gevallen te vermelden en te motiveren in de toelichting bij de jaarrekening, de nog niet afgeschreven bedragen van de oprichtings- en uitbreidingskosten en de kosten voor onderzoek en ontwikkeling.

Indien er een commissaris is 

In de vennootschappen waarin een commissaris is benoemd, beoordeelt hij deze staat. Het beoordelingsverslag van de commissaris wordt bij zijn jaarlijks controleverslag gevoegd.

Netto aktief test bij een CV

De algemene vergadering is bevoegd tot bestemming van de winst en tot vaststelling van de uitkeringen.

Geen uitkering mag gebeuren indien het netto actief van de vennootschap negatief is of ten gevolge daarvan negatief zou worden. Indien de vennootschap beschikt over eigen vermogen, conform de laatste goedgekeurde jaarrekening of recente staat van activa en passsiva, dat krachtens de wet of de statuten onbeschikbaar is, mag geen uitkering gebeuren indien het netto actief is gedaald of door een uitkering zou dalen tot beneden het bedrag van dit onbeschikbare eigen vermogen. Voor de toepassing van deze bepaling wordt het niet afgeschreven gedeelte van de herwaarderingsmeerwaarden als onbeschikbaar beschouwd.

Definitie “netto actief”

Onder netto actief moet worden verstaan het totaalbedrag van de activa, verminderd met de voorzieningen, de schulden en, behoudens in uitzonderlijke gevallen te vermelden en te motiveren in de toelichting bij de jaarrekening, de nog niet afgeschreven bedragen van de oprichtings- en uitbreidingskosten en de kosten voor onderzoek en ontwikkeling.

Indien er een commissaris is 

In de vennootschappen waarin een commissaris is benoemd, beoordeelt hij deze staat. Het beoordelingsverslag van de commissaris wordt bij zijn jaarlijks controleverslag gevoegd.

Netto aktief test bij een NV

Uitkeerbare winst 

Geen uitkering mag gebeuren indien het netto actief, zoals dat blijkt uit de jaarrekening, is gedaald of tengevolge van de uitkering zou dalen beneden het bedrag van het gestorte of, indien dit hoger is, van het opgevraagde kapitaal, vermeerderd met alle reserves die volgens de wet of de statuten niet mogen worden uitgekeerd. Voor de toepassing van deze bepaling wordt het niet afgeschreven gedeelte van de herwaarderingsmeerwaarden gelijkgesteld met een krachtens de wet als onbeschikbaar gestelde reserve.

Definitie “netto actief”

Onder netto actief moet worden verstaan het totaalbedrag van de activa, verminderd met de voorzieningen, de schulden en, behoudens in uitzonderlijke gevallen te vermelden en te motiveren in de toelichting bij de jaarrekening, de nog niet afgeschreven bedragen van de oprichtings- en uitbreidingskosten en de kosten voor onderzoek en ontwikkeling.

Indien er een commissaris is 

In de vennootschappen waarin een commissaris is benoemd, is er “geen” controleverslag vereist.

Wat is een interimdividend ?

De statuten van een naamloze vennootschap kunnen aan het bestuursorgaan de bevoegdheid verlenen om uit het resultaat van het boekjaar een interimdividend uit te keren.

Deze uitkering mag alleen gebeuren uit de winst van het lopende boekjaar of uit de winst van het voorgaande boekjaar zolang de jaarrekening van dat boekjaar nog niet is goedgekeurd, in voorkomend geval verminderd met het overgedragen verlies of vermeerderd met de overgedragen winst, zonder onttrekking aan de bestaande reserves en rekening houdend met de reserves die volgens een wettelijke of statutaire bepaling moeten worden gevormd.

Daarenboven mag tot deze uitkering slechts worden overgegaan nadat het bestuursorgaan aan de hand van een staat van activa en passiva die de commissaris beoordeelt, heeft vastgesteld dat de winst, bepaald overeenkomstig het tweede lid, volstaat om een interimdividend uit te keren.

Indien er een commissaris is 

De commissaris stelt een beoordelingsverslag op waarop hij vaststelt dat de winst van de staat van activa en passiva volstaat om een interimdividend uit te keren.

Het beoordelingsverslag van de commissaris wordt gevoegd bij zijn controleverslag.

Bedrijfsrevisor en de “liquidatietest” 

Liquidatietest test bij een BV

De algemene vergadering is bevoegd tot bestemming van de winst en tot vaststelling van de uitkeringen voor zover de netto actief test positief is. 

Het besluit van de algemene vergadering tot uitkering heeft slechts uitwerking nadat het bestuursorgaan heeft vastgesteld dat de vennootschap, volgens de redelijkerwijs te verwachten ontwikkelingen, na de uitkering in staat zal blijven haar schulden te voldoen naarmate deze opeisbaar worden over een periode van ten minste twaalf maanden te rekenen van de datum van de uitkering. Dat is de liquiditeitstest. Het besluit van het bestuursorgaan wordt verantwoord in een verslag dat niet wordt neergelegd.

Indien er een commissaris is 

In de vennootschappen waarin een commissaris is benoemd, beoordeelt hij de historische en prospectieve boekhoudkundige en financiële gegevens van dit verslag. De commissaris vermeldt in zijn jaarlijks controleverslag dat hij deze opdracht heeft uitgevoerd.

Liquidatietest test bij een CV

De algemene vergadering is bevoegd tot bestemming van de winst en tot vaststelling van de uitkeringen voor zover de netto actief test positief is. 

Het besluit van de algemene vergadering tot uitkering heeft slechts uitwerking nadat het bestuursorgaan heeft vastgesteld dat de vennootschap, volgens de redelijkerwijs te verwachten ontwikkelingen, na de uitkering in staat zal blijven haar schulden te voldoen naarmate deze opeisbaar worden over een periode van ten minste twaalf maanden te rekenen van de datum van de uitkering. Dat is de liquiditeitstest. Het besluit van het bestuursorgaan wordt verantwoord in een verslag dat niet wordt neergelegd.

Indien er een commissaris is 

In de vennootschappen waarin een commissaris is benoemd, beoordeelt hij de historische en prospectieve boekhoudkundige en financiële gegevens van dit verslag. De commissaris vermeldt in zijn jaarlijks controleverslag dat hij deze opdracht heeft uitgevoerd.